วัสดุที่ใช้ในการทำผ้าบาติกมีหลายชนิด
การใช้วัสดุที่ถูกต้องและเหมาะสม
จะทำให้ผลงานที่สำเร็จออกมามีคุณภาพ วัสดุที่ใช้ในการทำผ้าบาติก มีดังนี้
จะทำให้ผลงานที่สำเร็จออกมามีคุณภาพ วัสดุที่ใช้ในการทำผ้าบาติก มีดังนี้
- ผ้า ผ้าที่จะทำบาติกให้สวยงาม จะต้องไม่หนาจนเกินไป ไม่มีแป้งและสารเคมีตกแต่งผิว เมื่อเขียนเทียนน้ำเทียนจะซึมผ่านอีกด้านหนึ่งได้ไม่เต็มที่ทำให้กันสีได้ไม่ดีเท่าที่ควร ผ้าที่เหมาะกับการทำผ้าบาติก ควรใช้ผ้าที่ทำจากเส้นใยธรรมชาติ เช่น ผ้าฝ้าย ผ้าลินิน ผ้าไหม ผ้ารามี ผ้าซาติน ผ้าเรยอง ผ้าลอน ผ้าที่มีใยสังเคราะห์จือปนจะทำให้ย้อมสีติดไม่ดีเท่าที่ควร
- เทียนผสมยางสน นำมาเขียนหรือพิมพ์ลวดลายลงบนผ้า ยางสนทำให้เทียนมีความเหนียว
- สีย้อม สีย้อมมีอยู่หลายชนิด สีที่เหมาะกับการทำผ้าบาติกต้องใช้สีย้อมเย็น คือย้อมในน้ำสีที่มีอุณหภูมิประมาณ 30 องศาเซลเซียส และไม่ควรร้อนเกิน 40 องศาเซลเซียส ถ้าร้อนกว่านี้จะทำให้เทียนละลาย
- ถุงมือ ควรใช้ถุงมือสีส้ม ซึ่งเป็นถุงมือที่ใช้กับสารเคมี เป็นเครื่องช่วยป้องกันไม่ให้มือถูกสารเคมีที่ผสมอยู่ในสี
การทำผ้าบาติก โดยทั่วไปมีกรรมวิธีที่ไม่สลับซับซ้อนมากนัก หลักการง่ายๆ
คือ กันด้วยเทียน ระบายสีและต้มเทียนออกก็จะเสร็จกระบวนการ แต่การจะทำบาติกให้ได้ดี จะต้องอาศัยเทคนิคเฉพาะตามขั้นตอน ต้องละเอียด พิถีพิถัน ผลงานที่สำเร็จออกมาจึงจะมีคุณภาพ การทำผ้าบาติกสามารถแยกกระบวนการผลิตเป็นขั้นตอนดังนี้
1.การเตรียมผ้า
2.การเตรียมเทียน
3.การเขียนเทียน
4.การระบายสี
5.การลงซิลิเกต
6.การลอกเทียนออกจากผ้า ( การต้มผ้า)
วัสดุและอุปกรณ์
1.ผ้า ควรเป็นเส้นใยจากธรรมชาติ เช่น ผ้าซันฟอร์ไรด์ ผ้าลินิน ผ้าไหม
ผ้าแพรเยื่อไม้ ผ้ามัสลิน ผ้าป่าน ผ้าฝ้าย เป็นต้น
2.กรอบไม้ (เฟรม)
3.เทียนขี้ผึ้งผสมพาราฟินสำเร็จ
4.ปากกาเดินเทียน (จันติ้ง) เลือกเบอร์๐ หรือ เบอร์ 2
5.ดินสอวาดลาย
6.โซเดียมซิลิเกท ( เคลือบสี )
7.สีที่ใช้แต้มหรือย้อม เช่น
สีรีแอคทีฟ สีวัต เป็นต้น
8.พู่กันระบายสี เบอร์ 6, 8, 12 ปลายแหลม หรือปลายตัด
ขึ้นอยู่กับความต้องการใช้
9.หม้อต้มเทียน(ใบเล็กๆ)
10.หม้อต้มผ้า
11.ผงซักฟอก
12.กาละมังซักผ้า
13.เตาต้มเทียน
ควรเป็นเตาไฟฟ้า หรืออาจใช้เตาแก๊สก็ได้ แต่ต้องใช้ด้วยความระมัดระวัง
เพราะเทียนนั้นติดไฟได้ง่าย
ขั้นตอนที่1 เตรียมผ้า
- นำผ้ามาวาดลวดลายที่ต้องการกับดินสอ
- ต้มเทียนให้เหลว แล้วใช้แปรงจุ่มเทียนทาให้รอบกรอบไม้ด้านที่จะขึงผ้า
เพื่อให้เทียนเป็นตัวยึดผ้าไม่ให้เลื่อนหลุด
- เมื่อเทียนแห้งแล้ว
ขึงผ้ากับกรอบไม้ ขูดผ้าให้ติดกับกรอบไม้ ขึงให้เรียบไม่มีรอยยับ
ขั้นตอนที่2 เขียนเทียน
- จุ่มจันติ้งในเทียนร้อนสักครู่
แล้วตักเทียนขึ้นมาวาดตามลายที่เขียนไว้บนผ้า รอให้เทียนแห้งสักพัก
ขั้นตอนที่3
ลงสี
- ก่อนลงสี
ให้ใช้น้ำเปล่าระบายบนผ้าให้หมาดๆ แล้วจึงลงสี ผสมสีตามที่ต้องการลงในน้ำเล็กน้อย
แล้วลงสีลงบนลวดลายที่ต้องการได้เลย
ขั้นตอนที่4 ลงน้ำยาคงสภาพสี
- ใช้แปรงหน้ากว้างทาโซเดียมซิลิเกตให้ทั่วผืนผ้าบริเวณที่ลงสี ทิ้งไว้4-5ชั่วโมง
ส่วนที่ทาโซเดียมซิลิเกตจะมีสีเข้มขึ้นและจะหายเป็นปกติเมื่อล้างออก
ขั้นตอนสุดท้าย
- น้ำผ้าออกจากกรอบไม้
ต้มน้ำใส่ผงซักฟอกให้เดือด ใส่ผ้าลงไปใช้ไม่คนๆให้ทั่ว เพื่อให้เทียนออก
ทิ้งไว้สักพักแล้วจึงนำผ้าออกมาแช่ในน้ำเย็นแล้วนำขึ้นตากให้แห้ง
